Dyskusja
Jednym z kluczowych czynników decydujących o sukcesie leczenia kanałowego jest poprawne opracowanie i dezynfekcja systemu kanałowego [2–4]. Pierwszym etapem leczenia zawsze powinna być odpowiednia diagnostyka. Według wielu badań jednym z kluczowych elementów może okazać się tomografia komputerowa wiązki stożkowej [5–7]. Na tym etapie należy ocenić patologię, która dotyczy leczonego zęba oraz dostosować odpowiednie metody leczenia. Dzięki wykonaniu dwóch lub trzech zdjęć radiologicznych w różnych projekcjach lub wykorzystaniu tomografii komputerowej można określić liczbę korzeni, a nawet kanałów obecnych w leczonym zębie [5–7].
Początkiem opracowania mechanicznego zęba jest wytworzenie dostępu endodontycznego – jeżeli obecna jest próchnica, należy ją na tym etapie usunąć w całości. Jeżeli brakuje którejś ze ścian zęba, należy ją odbudować materiałem kompozytowym. Dostęp endodontyczny będzie jednym z czynników determinujących możliwość prawidłowej identyfikacji występującej w zębie anatomii, jakość instrumentacji, irygacji, możliwość wypełnienia, a także wieloletnie rokowanie mechaniczne [2, 3, 8–10].
Jak wspomniano wcześniej, jednym z kluczowych czynników decydujących o sukcesie leczenia jest odnalezienie wszystkich ujść kanałów korzeniowych. Według znaczącej większości dostępnych publikacji, w pierwszym zębie trzonowym żuchwy w korzeniu mezjalnym występują 2 lub 3 ujścia, a w korzeniu dystalnym 1 lub 2 ujścia [1, 6, 11–16]. W przeglądzie piśmiennictwa z 2010 roku de Pablo i wsp. wykazali obecność 23 typów konfiguracji morfologicznych występujących w korzeniu mezjalnym [16]. Kanał MM może mieć swój początek jako samodzielny kanał, może też być odgałęzieniem któregoś z kanałów korzenia mezjalnego. W większości przypadków łączy się w swoim przebiegu z kanałem policzkowym bądź językowym, ale może też mieć osobny wierzchołek, co zdarza się najrzadziej [16]. W skrajnie rzadkich przypadkach można znaleźć dwa kanały MM. Częstość występowania kanału mezjomezjalnego jest zależna głównie od wieku oraz od różnorodności genetycznej populacji na danym terenie, ale nie jest zależna od płci [6, 12–16]. Średnio waha się ona od 1% do 15% [13].
Pomeranz, Eidelman i Goldberg w badaniu klinicznym przeprowadzonym na grupie 100 zębów trzonowych żuchwy wykazali obecność kanału mezjomezjalnego w 12 przypadkach. Spośród tej grupy 61 zębów było pierwszymi trzonowcami, a częstość występowania w tej grupie kanału MM to 8,7% [14]. Wyższy odsetek – 13,3% przypadków występowania wykazali w swoich badaniach z 1991 roku Goel, Gill i Taneja [15].
Według Nosrata i wsp. w grupie wiekowej poniżej 20. roku życia obecność kanału mezjomezjalnego może wynosić nawet powyżej 30%, a w grupie powyżej 40. roku życia nie przekracza 4% [17]. Warty podkreślenia jest fakt, który zaobserwowano m.in. w badaniu autorstwa Keleşa i Keskin. W grupie 85 zębów trzonowych żuchwy z wcześniej stwierdzoną (przy pomocy mikrotomografii komputerowej) obecnością kanału MM, 77,41% ujść kanału MM występowało dokładnie na poziomie CEJ. Odpowiednio 5,38% i 9,69% ujść obecnych było 1 mm oraz 2 mm poniżej poziomu CEJ, natomiast 7,52%, mogło pozostać poza możliwością odnalezienia i instrumentacji. Do wyników odbiegających od większości dostępnych badań należy badanie Chavdy i Garg z 2016 roku, w którym obecność kanałów MM w pierwszych, dolnych zębach trzonowych wynosiła ponad 45%. Jednakże badanie opierało się na 50 usuniętych pierwszych i drugich zębach trzonowych żuchwy, co stanowi niemiarodajną grupę badawczą [19].
Podsumowanie
Pierwszy ząb trzonowy żuchwy to ząb o bardzo złożonej anatomii [1, 6, 11–16]. Liczba konfiguracji anatomicznych w jego korzeniach sięga nawet 23, co sprawia, że leczenie kanałowe może być dużym wyzwaniem dla operatora [1, 11–18]. Do każdego etapu leczenia należy podejść z należytym pietyzmem, a wykorzystanie nowoczesnych technologii, takich jak ultradźwięki, mikroskop stomatologiczny oraz tomografia komputerowa może pomóc w zwiększeniu szansy na wieloletni sukces terapii endodontycznej [2–8, 10, 11, 18].
Praca w redakcji: 26.11.2018
Praca po recenzji: 20.12.2018
Praca skierowana do druku: 22.01.2019
